po co ta ofiara

Mahmoud Farshchian "Prorok Ismail"

W niedzielnej Gazecie Wyborczej Katarzyna de Lazari-Radek („Czego Bóg chciał od Abrahama?”) interpretuje wolę złożenia przez Proroka Abrahama swojego syna w ofierze jako wyraz posłuszeństwa wobec Boga, posłuszeństwa tak wielkiego, że prowadzi to postępku niemoralnego – zabójstwa. Z tego konfliktu wywodzi dalej sprzeczność wiary z moralnością.

Przyznam się, że nigdy nie przyszło mi do głowy takie rozumienie historii o Abrahamie/Ibrahimie. Pewnie niewiele czytałem interpretacji tej wspólnej dla trzech monoteistycznych religii przypowieści.

Zawsze jednak wydawała mi się, że jest to historia o zaufaniu (tawakkul) wobec Boga, a nie posłuszeństwie wobec Niego. Ibrahim nie jest dla mnie kimś gotowym ślepo wypełniać polecenia Boga, nawet jeśli miałoby to oznaczać własnoręczne zabicie swojego dziecka. Raczej jest kimś kto ufa Bogu, wie, że On nie nakazuje zachowania bezsensownego, czy też szkodliwego, choćby z pozoru mogłoby się tak wydawać.

Dlaczego zresztą Ibrahim miałby Bogu nie ufać? W końcu – jak przekazuje przypowieść znana muzułmanom – to Bóg zmienił w różany ogród ogień, w który cisną Ibrahima babiloński władca Nimrod.

***

W filmie Fatiha Akına „Na krawędzi nieba” główny bohatera opowiada swej niemieckiej znajomej, jak będą dzieckiem rozmawiał z ojcem o znaczeniu Święta Ofiarowania. „Pytałem ojca: »A co by było tato, gdyby to Tobie Bóg kazał złożyć syna w ofierze?«”. „No i co Twój ojciec odpowiedział?” „Powiedział: »pogniewałbym się z Bogiem«”.

W sekwencji stanowiącej klamrę dla całego filmu główny bohater jedzie – właśnie w trakcie Święta Ofiarowania – odwiedzić swojego ojca, by pojednać się z nim i odnowić kontakty zerwane po tym, jak ojciec przypadkowo zabił bliską sobie osobę.

[PS. 17 lutego 2010. Sprowadzając sprawę do absurdu, można powiedzieć, że Abraham i jego syn wyszli na tej historii, całkiem korzystnie - gdyby Bogu nie wierzyli i jeden nie chciał złożyć drugiego w ofierze, to by nie dostali barana, na którego Bóg podmienił ofiarę!]